نقاشی سه بعدی
شاید تا کنون عکس‌های مختلفی را در سایت های مختلف و یا شبکه های اجتماعی دیده باشید که یک تصویر بر روی زمین کشیده شده و به نظر می‌رسد دارای حجم است. مردم بخاطر جذابیتی که این تصاویر برایشان دارد در کنارشان عکس میگیرند و لحظات شادی را برای خود ایجاد می‌کنند. همچنین عکس های آن را به دوستان و آشنایان خود نشان می دهند. این نقاشی ها به نقاشی های سه بعدی معروف شدند. اگرچه نقاشی سه بعدی عنوانی است که برای این نقاشی ها انتخاب شده ولی واقعا سه بعدی نیستند و بخاطر طراحی و اجرای خاص آنها سه بعدی بنظر میرسند.
نقاشی سه بعدی موضوع جدیدی نیست ولی با گسترش اینترنت و ظهور شبکه های اجتماعی بیشتر به چشم آمد و دربین مشترکین شبکه های اجتماعی دست به دست شد. به همین دلیل است که در چند سال اخیر بیشتر شاهد این عکس ها بوده ایم.
تاریخچه نقاشی سه بعدی
نقاشی سه بعدی به یکباره بوجود نیامده است. بلکه حاصل سال ها تجربه و تکامل توسط هنرمندان مختلف است. تاریخ پیدایش نقاشی سه بعدی خیابانی یا Street Art به دو بخش تقسیم میتواند کرد. بخش نخستین دوره فعالیت هنرمندان دوره رنسانس در قرن ۱۷ و ۱۸ میلادی و دوره دوم مربوط به دهه ۱۹۸۰ تا امروز که بیشتر پیشرفت و تکامل نقاشی سه بعدی و نقاشی دگرگون در این دوره اتفاق افتاده است. شاید کم بودن تعداد آثار یا حتی فعالیت در این زمینه را در میان دو دوره بتوانید به انقلاب صنعتی و توجه بیش از حد سیستم های سرمایه داری به پیشرفت و رونق اقتصادی دانست.
اولین نمونه نقاشی دگرگون را میتوان در اثری از Hans Holbein مشاهده کرد. او در سال ۱۵۳۳ نقاشی عجیبی به نام The Ambassadors کشید که در پایین آن قسمتی نا مفهوم وجود داشت. این قسمت نا مفهوم با مشاهده از زاویه ای بسیار پایین رمز گشایی می‌شد.
همانطور که گفتم از آنجایی که این هنر دفعتا ایجاد نشده است، نمیتوان از هنرمند خاصی به عنوان خالق اولین نقاشی سه بعدی یاد کرد. اما کورت وینر به عنوان اولین نقاش سه بعدی شناخته میشود. گویا وی اولین نقاشی سه بعدی اش را در دهه هشتاد میلادی کشیده است. ولی افرادی هستند که به پیشرفت روز افزون این هنر کمک کرده اند و باعث ارتقا هرچه بیشتر این هنر شده اند. معروفترین آنها که اکنون نیز مشغول به کار است جولین بیور است که به آن لقب پیکاسو پیاده رو ها را داده اند. جولین بیور که یک هنرمند انگلیسی است نقش بسیار مهمی در معرفی این هنر داشت. او با آثار که مخاطب عادی با آنها ارتباط برقرار میکرد، ۳D Street Art را به مخاطبان بیشتری معرفی کرد. از دیگر هنرمندان این عرصه که نقش پر رنگی در ارتقا آن داشتند میتوان به کورت وینر و مانفرد استدر آلمانی، جو هیل، لئون کی و تریسی لی استام آمریکایی اشاره کرد که طی سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ کارهای فراوانی انجام دادند و بعد از آن سال ها حتی در فستیوال های عمومی هنر خیابانی بخشی را به نقاشی های سه بعدی خیابانی اختصاص دادند.
نقاشی سه بعدی چطور سه بعدی می شود
همانطور که در مقدمه اشاره کردیم نقاشی سه بعدی اسم مصطلح برای این نقاشی ها روی زمین و سطوح مختلف است. این نقاشی ها واقعا سه بعدی نیستند بلکه بخاطر طراحی خاص، سه بعدی بنظر میرسند. باید توجه داشته باشیم که این نقاشی ها فقط از یک زاویه به شکل حجم دار و سه بعدی دیده می‌شوند و بهترین تصویر خروجی که حالت سه بعدی دارد از دریچه دوربین (که میتواند دوربین موبایل و یا عکاسی باشد) به صورت صد درصدی و دقیقاً آن چیزی که هنرمند دوست داشته دیده می شود.
درباره نحوه سه بعدی شدن نقاشی های سه بعدی بارها یک سوال مشابه از من پرسیده میشود. آن سوال این است که سه بعدی شدن یک نقاشی سه بعدی مربوط به نحوه طراحی آن است یا نحوه اجرای آن بر روی زمین؟
درباره جواب این سوال باید بگویم که نقاشی سه بعدی تمام تکنیکی در طراحی است. اجرای خوب نقاشی تنها به واقعی تر شدن رنگ ها و سایه‌ها کمک میکند. در یک نقاشی سه بعدی طراح با خود میگویدکه نقش را در کجای صفحه قرار دهم تا بیننده فریب بخورد نه اینکه چه رنگی به کار ببرم که نقاشی طبیعی تر بشود. گرچه رنگ و لعاب اثر نیر در جذابیت آن موثر است. در مجموع نقاشی سه بعدی مجموعه ای از نقوش دگرگون شده است که بر روی سطوح مختلف اجرا میشود تا بیننده آن نقوش را از زاویه و محلی خاص به درستی یا حتی سه بعدی ببیند. تکنیک طراحی در این نقاشی اسم خاصی نیز دارد. نام صحیح این آثار هنری «نقاشی دگرگون» است که میتواند نمایی سه بعدی را شبیه سازی کند.
تکنیک طراحی دگرگون پیش از اینکه یک سبک هنری باشد بیشتر یک تکنیک ریاضی و هندسی است. یک الگو یا الگوریتم که میتوان به کمک آن طرح سه بعدی را بر روی صفحه دو بعدی اجرا کرد. بعضی هنرمندان این الگوریتم ها را به صورت چشمی و تجربی آزمایش کرده و اجرا میکند. اما من نقاشی های سه بعدی ام را به صورت هندسی و ریاضی طراحی میکنم.
ابزار و متریال مورد استفاده در نقاشی های سه بعدی
نقاشی سه بعدی در ابتدا با استفاده از گچ های رنگی یا پاستل گچی و در خیابان های عمومی اجرا می‌شد. عمر این نقاشی ها بخاطر نوع هنر هنرمندان اجرا کننده به گونه ای بود که قرار بر اجرا و ماندگاری طولانی مدت این نقاشی ها نبود. تنها رساندن منظور و هدف هنرمند در لحظه‌‌ی اجرا حائز اهمیت بوه است. همچنین یک روش برای تعامل هنرمند با مخاطب عمومی و افرادی که در طی نقاشی با آن اثر ارتباط برقرار می کردند، بوده است. ولی با گسترش و تعمیم نقاشی های سه بعدی برای کاربرد های مختلف، ابزار ها، رنگ ها و تکنیک های مختلفی به آن اضافه شدند.
با گسترش روشهای مختلف، استفاده و کاربردی شدن نقاشی های سه بعدی، توسعه چشم گیری در تکنیک‌های اجرای این نقاشی ها به وجود آمد. این توسعه شامل استفاده از روش ها، متریال ها، رنگ ها و درگیر کردن سطوح مختلف برای اجرای این سبک از نقاشی ها بود. انتخاب هر یک از این متریال ها به نوع کارکرد این نقاشی ها وابسته است. برای مثال زمانی که هدف هنرمند تعامل با مخاطبانش باشد از پاستل گچی استفاده میکند زیرا فقط سوژه هنرمند است که از بالاترین درجه اهمیت برخوردار است. نکته ای را باید درنظر داشته باشیم که هنر معاصر در مقایسه با هنر اعصار گذشته الزاما آثاری نیستند که قرار بر پایداری ابدی فیزیک آنها باشد.
به دلیل به وجود آمدن تکنولوژی‌های مختلف و تغییر در اصل و ماهیت هنری آنها نحوه اجرای این آثار هنری تغییر کرده. برای مثال وقتی نقاشی های سه بعدی به وسیله پاستل گچی اجرا می‌شوند، این عکس ها و فیلم های گرفته شده از اثر است که ناقل پیام آن هنرمند است و خود نقاشی ماندگاری بالایی ندارد. برای انتخاب متریال مورد استفاده در اجرای نقاشی سه بعدی نحوه کاربری و استفاده از نقاشی سه بعدی است که تعیین کننده خواهد بود. برای مثال نقاش خیابانی برای انتقال پیام خود و جلوگیری از آسیب زدن به محیط پیرامون خود از پاستل گچی استفاده میکند یا در شرایط دیگر برای زیباسازی و دکوراسیون داخلی یک مجتمع تجاری یا فضای عمومی که قرار بر پایداری نقاشی سه بعدی است از رنگ های مقاوم در برابر سایش استفاده میکند.
امروزه تنوع بسیار زیادی در انتخاب متریال وجود دارد که انتخاب هرکدام بسته به نوع کاربری و سلیقه هنرمند برای آن اثر خاص متفاوت خواهد بود.
کارآمد بودن نقاشی سه بعدی
این نقاشی ها گسترش پیدا کرد و مردم از جذابیت آنها لذت بردند. شیوه ای در ارائه پیام شد. سبکی بوجود آمد که مردم با آنها ارتباط تنگاتنگ و دو سویه برقرار کرده و در خیلی مواقع موجبات شادی آنها فراهم می آمد. این ارتباط کمک کرد تا زمینه استفاده‌های متفاوت از نقاشی های سه بعدی شکل گیرد. نقاشی دگرگون سه بعدی امروزه برای دو منظور کاربرد فراوان دارد.
- استفاده به عنوان رسانه و انتقال پیام
- استفاده برای ایجاد احساس یا زیبا سازی
در مورد اول نقاشی های سه بعدی کاربردهایی نظیر تبلیغات و اطلاع رسانی پیدا کرد و در مورد دوم زمینه ساز استفاده از نقاشی های سه بعدی برای طراحی داخلی و زیباتر کردن محیط اطراف شد.
امروز شاهد تبلیغات بسیار اثربخشی با استفاده از نقاشی های سه بعدی هستیم. باید توجه داشت که نقاشی های سه بعدی کاربردهای متفاوتی نسبت به طراحی های دیجیتال دگرگون سه بعدی دارد. شرکت های تبلیغاتی از این تفاوت استفاده می‌کنند تا هنرمند حین نقاشی با مردم در تعامل کند. این موضوع زمینه ساز اجرای کمپین های مختلف تبلیغاتی و تولید محتوای ویروسی را فراهم میکند.
فرهنگ استفاده از نقاشی سه بعدی در ایران
در سالهای اخیر محصولات و تکنولوژی های مختلف پیش از توسعه و ارتقاء کاربری و فرهنگ استفاده از آنها وارد ایران شده است. این ورود فی البداهه و بدون وجود فرهنگ و آموزش های لازم در جهت استفاده و بهره برداری صحیح یا لذت بردن از این تکنولوژی ها موجبات مشکلات فراوانی در نحوه استفاده از آنها شده است. نقاشی سه بعدی هم از این قاعده مستثنی نیست. به دلیل نبودن سابقه بیست و چند ساله نقاشی های سه بعدی و تکامل آن در ایران هنوز آشنایی در مورد نحوه استفاده از نقاشی های سه بعدی در خیابان و در مواجهه با آنها بین مخاطبان ایرانی وجود ندارد.
چند موضوع به این فرهنگ سازی کمک خواهد کرد. فرهنگ استفاده از نقاشی سه بعدی به این معناست که در مواجهه با این نقاشی ها چه عکس العملی باید نشان داد و چطور از آنها لذت ببریم یا در برخورد با هنرمند اجرا کننده ی نقاشی ها چه واکنشی نشان دهیم.
در مواجهه با نقاشی های سه بعدی، نکته مهم در نظر گرفتن زاویه دید مناسب برای این سبک از نقاشی‌ها است. در صورتی که از زاویه نادرست به این نقاشی ها نگاه شود یک تصویر کاملا کشیده و بی معنی را خواهیم دید. در صورت قرار گرفتن در محل مناسب دید این نقاشی ها تصویر، سه بعدی و درصورت عکس گرفتن به صورت کاملا سه بعدی مشاهد میشود.
در این شرایط بهتر است از راهنما یا هنرمند این آثار راهنمایی های لازم را برای نحوه عکاسی با نقاشی سه بعدی را طلب کنید یا خود به دنبال موقعیت های جذاب و مناسب عکاسی و ژست گرفتن بگردید. در این‌صورت حتما از این کار و دیدن عکس های خود در کنار نقاشی سه بعدی لذت بیشتری خواهید برد.